مقالهای از گروه پژوهشی سیمرکو
دستگاه اتوکلاو که با نامهای دیگ استریل و یا دیگ اتوکلاو نیز شناخته میشود، از مهمترین و پرکاربردترین دستگاههای فرآیند پخت و استریلیزاسیون در صنایع غذایی، دارویی، آزمایشگاهی، بتنی و صنعتی میباشد.
دستگاه اتوکلاو دستگاهی است که عمدتا جهت انجام فرآیند استریلیزاسیون در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. اتوکلاو در صنایع پزشکی جهت استریل نمودن تجهیزات و زبالههای پزشکی به کار میورد و عموما در دندانپزشکی ا بیشترین کاربرد را دارد.
اتوکلاو در آزمایشگاههای جهت استریل ظروف آزمایشگاهی و در بتنسازی جهت ساخت و تولید بتن سبک (aac) به کار گرفته میشود.
اتوکلاو در صنایع غذایی و به ویژه صنایع کنسروسازی جهت پخت نهایی محصولات گوشی و غیر گوشتی و همچنین فرایند میکروب زدایی و استریل نمودن ظروف کنسرو به کار میرود.
دستگاه اتوکلاو ساخت شرکت سیمرکو جهت استفاده در خطوط تولید کنسروهای گوشتی و غیرگوشتی در دو نوع دستگاه اتوکلاو تمام اتوماتیک برای خطوط تولید صنعتی و دستگاه اتوکلاو دستی برای خطوط تولید کارگاهی، طراحی و ساخته میشود. جهت دریافت اطلاعات تکمیلی به صفحه اختصاصی دستگاه اتوکلاو صنعتی مراجعه نمائید.
گروه صنعتی سیمرکو در سال 1380 به منظور بومی سازی ساخت ماشین آلات صنایع غذایی تشکیل شد. اولین اقدام این شرکت در این راستا طراحی و ساخت دستگاه دربند قوطی فلزی و بهینه سازی فرآیند استریلیزاسیون بود.
در صنایع غذایی گوشتی مانند کنسروهای گوشت و ماهی هدف اصلی از قرار گرفتن قوطیهای کنسرو در دستگاه اتوکلاو، پختن گوشت و یا ماهی تا حد غیرفعال نمودن تمام باکتریها و آنزیمهایی است که ممکن است در قوطی وجود داشته باشد. البته درجه حرارت و زمان لازم برای غیر فعال کردن باکتریها بیشتر از حدی است که برای پختن انواع گوشت لازم است. این فرایند در اتوکلاو به وسیله حرارت تحت فشار بخارآب انجام میگیرد.
اگر چه از بین بردن تمام باکتریها ممکن نیست اما این را باید در نظر داشت که نابودی تمام باکتریها و آنریمها چه در روند استریلیزاسیون در کنسروهای غیرگوشتی توسط تونلهای پاستور و دستگاههای پاستورازیتور و چه در کنسرو های گوشی توسط اتوکلاوها توصیه نمیشود. زیرا اساسا بدن انسان نیازمند گروهی از باکتریها جهت بالانس باکتری خوب و بد روده میباشد که به آن گروه باکتریهای پروبیوتیک گفته میشود. پروبیوتیکها، باکتریهای مفید در دستگاه گوارش هستند که برای بدن بسیار سودمند بوده و در جلوگیری از بروز بیماریهای گوارشی و برخی سرطانها مؤثر میباشند.
نباید فراموش کرد رایحه و عطر محصولات غذایی غیر گوشتی و طعم غیر فرمولی محصوالت گوشتی به گروه دیگری از باکتری و آنزیمها مربوط میشود. پس میتوان نتیجه گرفت هدف از فرایند پخت و عمل استریلیزاسیون توسط اتوکلاوها نابود کردن تمام میکروارگانیسم ها نیست بلکه فشار اتوکلاو شرایطی را در کنسرو ایجاد میکند که امکان هر گونه بیماریزایی از باکتریهای احتمالی آن گرفته میشود.
در صنایع غذایی، اتوکلاوها معمولا به دو صورت افقی و عمودی طراحی میشوند. که نوع کاربرد هر کدام با توجه به ظرفیت تولید مشخص میشود. گروه صنعتی سیمرکو هر دو نوع دستگاه اتوکلاو عمودی و دستگاه اتوکلاو افقی را در انواع استیل و آهنی طراحی و تولید مینماید.
گروه صنعتی سیمرکو به عنوان طراح و سازنده ماشین آلات و خطوط تولید کنسرو در ساخت بیش از 200 کارخانه مشارکت داشته است و…
اتوکلاو عمودی که به عنوان اتوکلاو دستی نیز شناخته میشود بیشتر در ظرفیتهای کارگاهی استفاده شده و از مکانیزم پیچیدهای پیروی نمیکند. در این اتوکلاو مبدل حرارت بخار و عامل پخت و استریل آب داغ میباشد.
اگر بخواهیم دقیقتر در مورد نحوهی عملکرد اتوکلاو دستی صحبت کنیم، میتوان گفت ماننده یک دیگ بزرگ مملو از آب داغ حجم زیادی از قوطیها را در خود استریل میکند و عمل پخت و انزیمبری همچنین میکروبزدایی را انجام میدهد. به این شکل که قوطیها از طریق نوار نقاله یا بصورت دستی توسط اوپراتورها درون سبد دیگ انتظار قرار میگیرند، بعد از اینکه تعداد آنها به ظرفیت مناسب رسید، سبد که معمولا ۵۰۰ عدد قوطی یا ۶۰۰ الی ۱۵۰۰ کیلوگرم میباشد به وسیله ی جرثقیل کارگاهی از درون دیگ انتظار خارج و به سمت دیگ یا مخزن اتوکلاو که از آب داغ با دمای معینی پر شده هدایت میشود و درون آن قرار میگیرد. سپس درب آن توسط اوپراتور بسته و پلمپ یا کپینگ میشود. آب موجود در اتوکلاو به وسیله انتقال حرارت که از طریق بخار آب حاصل میشود شروع به قلیان کرده و عمل پخت نهایی و استریل انجام میشود.