اتوکلاو چیست؟

مقاله‌ای از گروه پژوهشی سیمرکو

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

  • اتوکلاو چیست؟
  • اتوکلاو چگونه کار می‌کند؟
  • اجزا و قطعات اتوکلاو چیست؟
  • بررسی انواع اتوکلاو از نظر عمودی و افقی
  • کاربرد اتوکلاو در صنایع غذایی

اتوکلاو چیست؟

اتوکلاو یک مخزن تحت فشار است. به عنوان ضدعفونی کننده بخار شناخته می شوند و معمولاً برای مراقبت های بهداشتی یا کاربردهای صنعتی استفاده می شوند. اتوکلاو ماشینی است که از بخار، خلاء و گرما  تحت فشار برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها مضر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اقلام برای مدت زمان معین تا دمای استریل مناسب گرم می‌شوند. رطوبت موجود در بخار به طور موثر گرما را به اقلام منتقل می‌کند تا ساختار پروتئینی باکتری‌ها را از بین ببرد.

اتوکلاوها با فشار متضاد و خنک کننده سریع قادر به پاستوریزه کردن و استریل کردن کنسروها و غذاهای آماده به روشی مطمئن، راحت و ایمن هستند.

اتوکلاو چگونه کار می کند؟

اتوکلاو یک دستگاه مهر و موم شده (شبیه زودپز) است که میکروارگانیسم ها را با استفاده از بخار اشباع تحت فشار از بین می برد.

اتوکلاوها معمولاً در محیط های بهداشتی برای استریل کردن وسایل پزشکی، صنایع غذایی کنسروی، ساخت چوب های تحت فشار، لاستیک های تخصصی، بتن‌سازی جهت ساخت و تولید بتن سبک استفاده می شوند. اقلامی که قرار است استریل شوند در داخل یک مخزن تحت فشار قرار می گیرند که معمولاً به آن اتاقک گفته می شود. سه عامل برای اطمینان از استریلیزاسیون موفقیت آمیز بخار در اتوکلاو ضروری است: زمان، دما و کیفیت بخار.

درباره سیمرکو

گروه صنعتی سیمرکو در سال 1380 به منظور بومی سازی ساخت ماشین آلات صنایع غذایی تشکیل شد. اولین اقدام این شرکت در این راستا طراحی و ساخت دستگاه دربند قوطی فلزی و بهینه سازی فرآیند استریلیزاسیون بود.

تمام اتوکلاوها بر اساس یک اصل کار می کنند، که شامل سه مرحله چرخه ای استریلیزاسیون است که در زیر آورده شده است:

  • فاز پاکسازی: هوای موجود در محفظه مهر و موم شده با بخاری که از طریق دستگاه استریل کننده به داخل حرکت می کند جابجا می شود.
  • استریلیزاسیون: در این مرحله، شیر اگزوز بسته شده و دما و فشار داخل محفظه آب بندی شده تا نقطه تنظیم مورد نظر افزایش می یابد. دما برای مدت زمان تعیین شده حفظ می شود.
  • فاز اگزوز: دریچه اگزوز باز می شود، بخار خارج می شود و محفظه به دمای عادی باز می گردد.

نکته اول:

نقطه جوش (فشار بخار برابر با اتمسفر اطراف) آب بسته به فشار محیط اطراف متفاوت است. به عنوان مثال، آب در 100 درجه سانتیگراد در سطح دریا (فشار بالاتر)، اما در 93.4 درجه سانتیگراد در ارتفاع 1905 متری (فشار کمتر) می جوشد. بنابراین در یک دستگاه بسته اگر فشار را بالا ببریم دمای جوشیدن آب نیز افزایش می یابد.در دمای 121 درجه سانتیگراد ، زمان اتوکلاو برای دستیابی به استریلیزاسیون به طور کلی 15 تا 20 دقیقه بسته به حجم بار در نظر گرفته می شود.

 برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن استریلیزاسیون:

  1. هوا باید تخلیه شود تا محفظه با بخار پر شود.
  2. برای اطمینان از نفوذ موثر بخار، اقلام باید قبل از استریل شدن به درستی در داخل اتوکلاو قرار گیرند.

نکته دوم:

توجه داشته باشید که فشار اتوکلاو نیست که میکروارگانیسم ها را از بین می برد، بلکه دمای بالایی است که می‌توان در هنگام قرار دادن بخار تحت فشار به آن دست یافت.

خطوط تولید ساخته شده توسط سیمرکو

گروه صنعتی سیمرکو سازنده و طراح هشت خط تولید برای راه‌اندازی محصولات غذایی کنسروی  است. که با آخرین تکنولوژی های روز دنیا رقابت می کند و می تواند …

اجزاء و قطعات اتوکلاو

1-درب : در بالای اتوکلاو در مقیاس بزرگ است، اما در مورد اتوکلاو افقی، ممکن است در قسمت جلو باشد.

درب از ورود آلودگی‌ها جلوگیری  و به استریل شدن مناسب کمک می‌کند  پس باید محکم بسته شود. قسمت بالایی با کمک یک پیچ هوابند محکم و بسته می شود.

2-محفظه فشار: ظرفی است که قسمت بیرونی آن از فولاد ضد زنگ ساخته شده است و روکش بیرونی قسمت داخلی را می پوشاند.

3- کلید برق:  برق عرضه شده به اوکلاو را کنترل می کند.

4- نشانگر سطح آب : سطح آب اتوکلاو را نشان می‌دهد، سطح صحیح آب ضروری است.

5- گیج فشار : فشار داخل محفظه را نشان می دهد و بالای درب قرار دارد.

6-سوت:  فقط در برخی از انواع اتوکلاوها در بالای درب وجود دارد. به آزاد شدن فشار محفظه قبل از باز کردن درب و پس از استریل کردن مواد کمک می کند  .

7- شیر ایمنی :  به جلوگیری از تصادف در زمانی که فشار داخل ظرف فوق العاده زیاد است کمک می کند. در درب اتوکلاو نیز وجود دارد.

8- بخاری برقی:  آب را برای تولید بخار گرم می کند که به ژاکت متصل است.

9- شیر آزاد کننده آب:  به حذف آب برای تعویض و تمیز کردن آب داخل محفظه اتوکلاو کمک می کند.

10دماسنج: دمای داخل محفظه را نشان می دهد و در بالای درب قرار دارد.

11پایه: پایه اتوکلاو کمک می کند تا به صورت عمودی بایستد.

راه‌اندازی کارخانه

گروه صنعتی سیمرکو تمامی جنبه‌های مورد نیاز برای راه اندازی کارخانجات صنایع غذایی را از صفر تا صد طراحی و تولید می کند.

انواع اتوکلاو

اتوکلاو افقی:

 این نوع اتوکلاو ، به شکل استوانه ای یا مستطیلی است و عمدتا با فشار بالا کار می کند. تمام قطعات و اجزاء متصل شده و بر روی پایه نصب می شوند،این باعث می شود یک واحد کامل روی زمین نصب شود.

  • باز و بسته شدن درب اتوکلاو با چرخش فرمان است.

اتوکلاو عمودی:

به شکل استوانه ای هستند که درب از بالا باز می شود .اتوکلاوهای عمودی معمولاً به فضای کف کمتری نسبت به معادل های افقی خود نیاز دارند. اتوکلاو عمودی بر اساس اصل فشار بالا برای استریل کردن کار می کند.

کاربردهای اوتوکلاو در صنایع غذایی

اتوکلاوها نقش مهمی در فرآیندهای نگهداری و کنسرو کردن مواد غذایی دارند و به اطمینان از ماندگاری طولانی محصولات غذایی مختلف کمک می کنند. 

  • استریل کردن غذاهای کنسرو شده: محصولات غذایی کنسرو شده در اتوکلاوها در معرض بخار با فشار بالا قرار می گیرند. این فرآیند به طور موثر باکتری ها، کپک ها، مخمرها و سایر میکروارگانیسم ها را از بین می برد و از فساد آن جلوگیری می کند و حفظ طولانی مدت غذا را تضمین می کند.
  • نگهداری از غذاهای کم اسید: غذاهای کم اسید مانند گوشت ها، سبزیجات، سوپ ها و سس ها مستعد رشد میکروارگانیسم های خطرناک هستند.  اتوکلاو در دماهای بالا این میکروارگانیسم ها را از بین می برد و غذا را برای نگهداری طولانی مدت ایمن می کند.
  • حذف پاتوژن‌ها: پاتوژن ها در صورت وجود در محصولات غذایی می توانند باعث بیماری شدید ‌شوند. اتوکلاوها با عملیات حرارتی لازم این پاتوژن‌های مواد غذایی را از بین می‌برند.
  • از بین بردن میکروارگانیسم های فاسد:میکروارگانیسم‌های فاسدی که می توانند باعث خراب شدن مواد غذایی شوند، از جمله مخمرها و کپک ها و… اتوکلاوها با از بین بردن این میکروارگانیسم ها، مدت زمان ماندگاری غذاهای کنسرو شده را افزایش می دهند و کیفیت و تازگی آنها را حفظ می کنند.
  • گرمایش یکنواخت: اتوکلاوها گرما و حرارت را به طور یکنواخت در سراسر محصولات غذایی کنسرو شده توزیع می کنند و از استریل شدن یکنواخت و از بین بردن نقاط گرم یا سرد احتمالی اطمینان می دهند. این گرمایش یکنواخت به دستیابی به نتایج ثابت کمک می کند و خطر عقیم سازی ناکافی را کاهش می دهد.
  • حفظ ارزش غذایی: اتوکلاو به حفظ ارزش غذایی، طعم و بافت غذاهای کنسرو شده کمک می‌کند.
  • عمر مفید و طولانی‌تر:‌با استریل کردن مؤثر غذاهای کنسرو شده، اتوکلاوها به افزایش عمر مفید آنها کمک می‌کنند. محصولات کنسرو استریل شده و مهر و موم شده را می توان در دمای اتاق برای مدت طولانی بدون خطر فساد یا رشد میکروبی نگهداری کرد.
  • انطباق با مقررات ایمنی مواد غذایی: اتوکلاوها روشی معتبر برای استریل‌سازی ارائه می‌کنند و به تولیدکنندگان مواد غذایی کمک می‌کنند تا الزامات قانونی را برآورده کنند و تعهد خود را به ایمنی مواد غذایی نشان دهند.
  • اتوکلاوها هزینه های انرژی کمتری را به همراه دارند و کار با آنها آسان است.

پروژه‌های سیمرکو

گروه صنعتی سیمرکو به عنوان طراح و سازنده ماشین آلات و خطوط تولید کنسرو در ساخت بیش از 200 کارخانه مشارکت داشته است و…

کلام آخر

شما با خواندن این مقاله ضمن آشنایی با تعریف اتوکلاو، نحوه ی کار، قطعات و کاربرد آن در صنعت غذای آشنا خواهید شد.

تکنولوژی اتوکلاو به عنوان پیشرفتی کلیدی در حوزه های آزمایشگاهی، بیمارستانی و صنعتی جلوه کرده است و به عنوان یک ابزار ضروری در فرآیند استریلیزاسیون، نقش مهمی در حفظ سلامت افراد و اطمینان از اعتبار نتایج آزمایشات دارد. این دستگاه قدرتمند با قابلیت ازبین بردن انواع باکتری ها و ویروس ها، برای صاحبان صنایع مدیران آزمایشگاهی، مسئولان بیمارستانی  فرصتی فراهم می آورد تا به بهترین شکل ممکن از تجهیزات استریل استفاده کنند.

error: این محتوا برای شرکت سیمرکو محفوظ است