کنترل کیفیت دربندی به معنای بازرسی و چک کردن آیتم‌هایی است که در نهایت کیفیت دوخت حاصل از دربندی را اندازه‌گیری می‌نماید. پارامترهای دوخت باید مطابق استاندارد شما ره ۱۸۸۱ که سازمان ملی استاندارد ایران جهت کنترل دربندی ظروف فلزی غیرقابل نفوذ ارائه داده است، کنترل شوند.
در ادامه این مقاله، ابتدا پارامترهای کنترل دوخت مضاعف معرفی شده و سپس نحوه محاسبه مقادیر بحرانی مطابق فرمول‌های ارائه‌شده توسط سازمان ملی استاندارد ایران، ارائه میشوند.
به طور کلی صحت عملیات دربندی مضاعف را از دو جنبه می توان بررسی کرد:
گاهی در قسمت انتهای بدنه، برجستگی‌های مختلفی ایجاد می‌شود که بسته به شکل ظاهری به اسامی vee (v شکل)، Lip (به شکل لب) و Droop (برجستگی‌های عمیق) نامیده میشوند. علت ایجاد این موارد، نقص در عملکرد ماشین دربندی و افزایش فشار قرقره‌ها می‌باشد. برای تعیین مقدار این برجستگی ها ناخن خود را زیر درز قوطی قرار داده و آن را دور تا دور بچرخانید و به استثنای نقطه درز جانبی که برجستگی مختصری نشان می‌دهد، در بقیه نقاط نباید هیچگونه پستی و بلندی مشاهده شود.
برای ارزیابی دربندی مضاعف ابزارهای خاصی به شرح زیر لازم است:
ریزسنج وسیله اندازه‌گیری با دقت 0.001 میلی‌متر است و برای اندازه گیری طول قلاب‌ها، ضخامت و طول دوخت استفاده می شود. میکرومتر از بخش‌های مختلفی نظیر فک ثابت، فک متحرک و استوانه مدرج تشکیل شده است.
در قسمت انتهایی میکرومتر یک پیچ هرزگرد (جغجغه) وجود دارد که با چرخاندن آن فک متحرک روی سطح مورد نظر مماس می‌شود. معمولاً درجات بالای خط کش میلی‌متر و پایین خط کش 0.5 میلی‌متر است . درجات روی ورنیه به ۵۰ قسمت مساوی تقسیم شد است. در این صورت هر دور چرخش ورنیه یک گام نیم میلی‌متری است.
کولیس وسیله اندازه‌گیری با دقت 0.2 میلی متر است. خط کش کولیس(مقیاس اصلی) برحسب میلی‌متر مدرج شده و ورنیه (مقیاس فرعی) دارای درجه بندی کوچک‌تر است. روش خواندن به این ترتیب است که عددی از خط کش که صفر ورنیه روی آن قرار دارد و یا از آن گذشته اندازه به میلی‌متر است و عددی از ورنیه که خط آن درست برابر یکی از درجات ورنیه قرار دارد اعشار آن را نشان می‌دهد.
این وسیله خلأ قوطی کنسرو را اندازه گیری می‌کند. کم بودن میزان خلأ نشا ندهنده اگزاست ناقص،کم بودن سرفضا، نشتی قوطی و یا فساد میکروبی و شیمیایی است.
منظور از پارامترهای کنترل، پارامترهایی هستند که برای محاسبه فاکتور دوخت استاندار باید محاسبه شوند. در شکل زیر مهم‌ترین این فاکتورها نشان داده شده‌اند و در ادامه، توضیح مختصری در مورد هر کدام از این پارامترها، ارائه شده است:
ارتفاع دوخت یا عمق دوخت عبارت از فاصله میان لبه دوخت تا پایین‌ترین قسمت درب قوطی پس از انجام عمل دربندی می‌باشد. برای اندازه‌گیری ارتفاع دوخت، باید اندازه‌گیری از سه قسمت مختلف قوطی انجام شود و میانگین اندازه‌ها به‌عنوان ارتفاع دوخت در نظر گرفته شود. در نظر گرفتن سه قسمت مختلف به این صورت است که یک سانتی‌متر از سمت چپ درز جوش قوطی علامت‌گذاری شده و این فاصله به سه قسمت مساوی تقسیم می‌شود.
مجموع ضخامت لایه های دوخت مضاعف که شامل دو لایه بدنه و سه لایه درب یا کف و فضای آزاد بین لایه ها می‌باشد را ضخامت دوخت گویند. برای اندازه‌گیری ضخامت دوخت نیز از همان سه قسمتی که در محاسبه ارتفاع دوخت علامت‌گذاری شده بود، استفاده می‌شود.
ضخامت بدنه، همان ضخامت ورق بدنه قوطی است که با میکرومتر اندازه‌گیره می‌شود.
ضخامت درب نیز همان ضخامت ورق درب قوطی است که برای اندازه‌گیری آن از میکرومتر استفاده می‌شود.
منظور از طول قلاب بدنه طول قسمتی از بدنه قوطی می‌باشد که طی فرآیند دربندی مضاعف به شکل قلاب درآمده است.
منظور از طول قلاب سر طول قسمتی از درب قوطی می‌باشد که طی فرآیند دربندی مضاعف به شکل قلاب درآمده است. برای اندازه‌گیر قلاب سر باید با استفاده از انبر قلاب سر را از بدنه جدا کرد. در فیلمی که در ادامه مشاهده می‌کنید نحوه جدا کرده قلاب سر از بدنه و چگونه اندازه‌گیری قلاب‌ها نشان داده شده است.
فاکتور دوخت مضاعف مطابق استاندار ۱۸۸۱ سازمان ملی استاندارد باید با کنترل سه فاکتور مهم زیر صورت پذیرد:
منظور از درصد درگیری قلاب‌ها یا همان اورلپ همان درصد همپوشانی است که قلاب‌های سر و بدنه با هم دارند. فرمول محاسبه درصد درگیری قلاب‌ها مطابق رابطه زیر است:
منظور از فضای آزاد میزان فضایی است که میان قلاب‌های سر و بدنه وجود دارد. فضای آزاد از رابطه زیر حاصل می‌شود:
منظور از اختلاف قلاب‌های، اختلاف میانگین طول حاصل از قلاب‌های سر و بدنه می‌باشد. این پارامتر، به سادگی از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
با محاسبه مقادیر درصد درگیری قلاب‌ها، فضای آزاد و اختلاف قلاب‌ها، کنترل مقادیر بحرانی کار دشواری نخواهد بود. تنها کافی است تا این مقادیر با مقادیر بحرانی که در استاندارد ۱۸۸۱ ذکر شده‌اند، مقایسه شوند تا کنترل کیفیت دربندی مشخص شود. برای هر کدام از پارامترهای فوق در استاندارد ۱۸۸۱ محدوده مشخصی ذکر شده است که تجاز از آن به منزله خارج شدن از استانداردهای دربندی می‌باشد.
اگر به عنوان کارآفرین یا تولیدکننده می‌خواهید اقدام به خرید دستگاه دربند نمائید، لازم است توجه کنید تا دستگاه مذکور استانداردهای دربندی سازمان ملی استاندارد ایران را برآورده نماید. لازم به ذکر است که کلیه دستگاه‌های دربند ساخت گروه صنعتی سیمرکو، الزامات مربوط به ضوابط 1881 را برآورده می‌نمایند.
مشاهده انواع دستگاه دربند ساخت سیمرکو
